14/7/09

Eκπαιδευτικές πρωτοβουλίες


Η δημιουργία αυτού του blog προέκυψε από τη επιθυμία μιας ομάδας καθηγητών να αποκτήσουν ένα διαδικτυακό χώρο με κύριο σκοπό όχι τόσο το μοίρασμα των εμπειριών τους, των προβληματισμών τους ή των συναισθημάτων τους, αλλά την δημοσιοποίηση συγκεκριμένων διδακτικών προτάσεων.

Για το σκοπό αυτό, θεωρούμε ότι τα αποσπάσματα από το βιβλίο του M.W. Apple "Εκπαίδευση και Εξουσία" προσφέρουν μια καλή εισαγωγή για αυτό που θέλουμε να κάνουμε.

Ο Apple είναι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της κριτικής σχολής της εκπαίδευσης. Είναι ένας από τους κύριους εισηγητές της έννοιας της αντίστασης στο χώρο του σχολείου, κάτι που σημαίνει ότι το σχολείο δεν αναπαράγει απλώς την κυρίαρχη κοινωνική ιδεολογία (και τις κοινωνικές ανισότητες κατ' επέκταση) αλλά έχει την δυναμική, μέσα από τις δράσεις των μελών της κοινότητας να παρεμβαίνει και σε ένα βαθμό να την τροποποιεί.

Πιο κάτω βρίσκονται επιλεγμένες απόψεις του που αφορούν κυρίως τους εκπαιδευτικούς και τον τρόπο που μπορούν να δράσουν: να αντισταθούν ή να συμμορφωθούν.


.....................................................................................


... Σε τελική ανάλυση, η ακαδημαική συζήτηση γύρω από το εννοιολογικό πλαίσιο και την εμπειρική τεκμηρίωση του κρυφού σχολικού προγράμματος δεν είναι τίποτα άλλο από μια ακαδημαική συζήτηση - που προσπαθεί απλά να ερμηνεύσει όσα συμβαίνουν στα σχολεία. Πέρα όμως από τη σύγκριση μεταξύ της εκπαιδευτικής διαδικασίας και των υποτιθέμενων συνεπειών της έξω από τους τοίχους των σχολείων, υπάρχουν στη συζήτηση αυτή μερικά ακόμη στοιχεία που πρέπει να τονιστούν. Όπως έχω αναφέρει προηγουμένως υπάρχει πολύ σοβαρή αλληλεξάρτηση μεταξύ της αντίληψης που έχουν οι εργαζόμενοι για τη θέση τους και της αντίστασης που παρουσιάζουν. Η αντίληψη ενός υποβαθμισμένου ρόλου της εργασίας προκαλεί την ασυνείδητη παραδοχή της ιδεολογίας του μάνατζμεντ, που σε πολιτικό επίπεδο μπορεί να οδηγήσει σε αδιαφορία ή απαισιοδοξία για τις πιθανότητες μιας συλλογικής πρωτοβουλίας τόσο στο χώρο του σχολείου όσο και σε κοινωνικοοικονομικές διεκδικήσεις ή αντίστροφα να οδηγήσει στην αναμονή μιας επαναστατικής αλλαγής, που με μαγικό τρόπο θα λύσει όλα τα προβλήματα. Και οι δυο αυτές προοπτικές οδηγούν ουσιαστικά στην κοινωνική αδράνεια απέναντι στο κεφάλαιο.

Σημειώνοντας την διαπίστωση αυτή ας επιστρέψουμε στην απαισιόδοξη σκέψη που έχει αναφερθεί νωρίτερα, ότι τα σχολεία δεν είναι τιποτα περισσότερο από "καθρέφτες ", που αναπαράγουν την κυρίαρχη ιδεολογία του συστήματος, και έτσι κάθε πρωτοβουλία μέσα από αυτά είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Αν η προηγούμενη ανάλυσή μου είναι σωστή, δηλαδή σε κάθε χώρο εργασίας υπάρχουν σημεία αντίστασης, σύγκρουσης, σχετικής αυτονομίας των εργαζομένων και διαρκούς εξέλιξης των εργασιακών σχέσεων, τότε τα ίδια στοιχεία θα πρέπει να υπάρχουν σε κάθε σχολείο: τα σχολεία είναι χώροι εργασίας, καθώς εκατομμύρια εκπαιδευτικοί εργάζονται μέσα σε αυτά. Χάρη στη ιδιαιτερότητα της θέσης τους, ως δημόσιοι υπάλληλοι, οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται σε μια θέση ισχύος απέναντι στην υπόλοιπη κοινωνία. Καθώς η οκονομική κρίση του δημόσιου τομέα διογκώνεται και οι θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα γίνονται λιγότερο ασφαλείς, καθώς το έργο των εκπαιδευτικών αποκτά μεγαλύτερο βάρος στο πολιτικό και οικονομικό πεδίο, όπως προβλέπω ότι θα συμβεί σύντομα, αυξάνονται οι πιθανότητες μιας συνειδητά οργανωμένης πρωτοβουλίας των εκπαιδευτικών. Ακόμη και στο επίπεδο του κρυφού σχολικού προγράμματος, ο άγραφος νόμος της εργασιακής κουλτούρας των δασκάλων (που μπορώ να βεβαιώσω από την προσωπική μου εμπειρία ότι υπάρχει) μπορεί να αξιοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα ίδια τα στοιχεία της καθημερινής σχολικής ζωής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως παραδείγματα για μια πολιτική παιδεία, με θέμα τη συμμετοχή των εργαζομένων (δηλαδή των εκπαιδευτικών) στον έλεγχο των συνθηκών του χώρου εργασίας (δηλαδή του σχολείου) ή την αποκάλυψη των δομικών παραγόντων που εμποδίζουν την προοδευτική εκπαιδευτική δραστηριότητα.

Το αντικείμενο μιας εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας δεν εξαντλείται βέβαια με την αργή και μακροχρόνια διαδικασία της πολιτικής συνειδητοποίησης των εκπαιδευτικών. Υπάρχει επίσης μεγάλη ανάγκη για αμεσότερες εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες. Στο σημείο αυτό δεν έχω να πω περισσότερα από όσα έχουν πει άλλοι, στην πορεία του σκληρού και επίπονου αγώνα τους για την εισαγωγή υλικού που να ευνοεί την κοινωνική, οικονομική και φυλετική δικαιοσύνη στο σχολικό πρόγραμμα. Αν το σχολείο προσφέρει στους μαθητές την δυνατότητα να αντισταθούν, αν οι απλοί εγραζόμενοι, άνδρες και γυναίκες, σε εργοστάσια και γραφεία, εφοδιαστούν με την προθυμία να αγωνιστούν για τις γνώσεις, τον ανθρωπισμό και την αξιοπρέπειά τους, τότε μια τέτοια εκπαιδευτική πρωτοβουλία μπορεί να αποδειχτεί πολύ σημαντικότερη απ' ότι πιστεύουμε.....

.....Η συνειδητοποίηση αυτών που έχουν χαθεί δεν απαιτεί μόνο θεωρητικές και ιστορικές αναλύσεις αλλά και τη σημαντική παραγωγή διδακτικού υλικού και διδακτικών μεθόδων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στις σχολικές αίθουσες και αλλού. Για να μπορέσει να γίνει μια προσπάθεια χρήσης ανάλογου υλικού, είναι απαραίτητες οι οργανωτικές και πολιτικές πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες....

......Ασφαλώς θα πρέπε να δούμε τα πράγματα με ρεαλισμό. Η απλή εισαγωγή διδακτέας ύλης από διαφορετικές πηγές δεν είναι αρκετή (και μερικές φορες μπορεί να είναι αδύνατη). Ένα οργανωμένο πρόγραμμα εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών πρέπει να συνδυάζει αλλαγές στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μαζί με μια συγκεκριμένη πολιτικο-οκονομική δράση. Οι μεμονωμένες προσπάθειες στο εσωτερικό των αιθουσών διδασκαλίας είναι καταδικασμένες. Μόνο αν συνδεθούν με τους αγώνες και τις πρωτοβουλίες άλλων κοινωνικών ομάδων, αποκτούν κάποιες ουσιαστικές πιθανότητες επιτυχίας...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Μπορεί το εκπαιδευτικό θέμα να είναι τεράστιο και πολύπλοκο και η αντιμετώπισή του να απαιτεί κυρίως πολιτική βούληση. Όμως, ευθύνη υπάρχει σε πολλά επίπεδα.
Μια από τις ευθύνες των εκπαιδευτικών λοιπόν, είναι να παρεμβαίνουν στο βαθμό που μπορούν στην διαδικασία.
Οι εκπαιδευτικοί έχουμε εκ των πραγμάτων κάποιο - μικρό έστω - βαθμό αυτονομίας. Ας την εκμεταλλευτούμε.