Σχεδιάζοντας τα σχολεία του 21ου αιώνα

Εμπνευσμένος από τον ελληνικό τρόπο αλλά και από τον Picasso, o αρχιτέκτονας Randall Fielding μας ξεναγεί στο κτήριο που σχεδίασε για να στεγάσει ένα σχολείο και ένα ερευνητικό ίδρυμα.

Βασική αναφορά του είναι έρευνες που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα του εγκεφάλου και οι οποίες εστιάζουν στον σημαντικό ρόλο που παίζει το περιβάλλον ως προς την μάθηση.
Τα τέσσερα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτές τις έρευνες, όπως ο ίδιος αναφέρει και τα οποία έχει πάρει υπόψη του στον σχεδιασμό του κτηρίου, είναι τα εξής:

1. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος είναι η ασφάλεια. Είναι σημαντικό δηλαδή το να νιώθουν οι μαθητές άνετοι και ασφαλείς στον χώρο του σχολείου.

2. Το δεύτερο σημαντικό σημείο είναι ότι ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα, προωθεί την μάθηση.

3. Σε αναλογία με την βιολογία και την θεωρία των κυττάρων, όπου κάθε κύτταρο έχει ένα περίβλημα που μπορεί να ανοίγει για να πάρει θρεπτικά συστατικά και να ενωθεί με το περιβάλλον του, στον σχολικό χώρο πρέπει να οριοθετούνται ομάδες μαθητών, έχοντας όμως τη δυνατότητα να συγχωνεύονται με άλλες ομάδες κατά περίπτωση.

4. Τέλος, το τέταρτο σημείο αναφέρεται στο ότι το μαθησιακό περιβάλλον πρέπει να είναι πραγματικά σαν τον κόσμο. Δηλαδή δεν πρέπει να μιλάμε για τη ζωή αλλά να ζούμε τη πραγματικότητα. Έτσι, δουλειά, μάθηση, ζωή και παιχνίδι συγχωνεύονται και όλα γίνονται το ίδιο πράγμα.

Τα πολύ βασικά αυτά σημεία έχουν αγνοηθεί κατά τον σχεδιασμό του 95% των σχολείων.

Το κτήριο που περιγράφει περιλαμβάνει ένα σχολείο και ένα εκπαιδευτικό ερευνητικό ίδρυμα που συνδέονται με έναν κυματοειδή διάδρομο. Στοιχεία που βλέπουμε είναι:

• τοίχοι μεγάλοι γυάλινοι

• καφέ με κουζίνα όπου τα παιδιά θα μπορούν να μαθαίνουν μαγειρική

• τραπεζάκια στον μεγάλο φωτεινό διάδρομο για το πρωϊνό τους

• αμφιθεατρική αίθουσα προβολών και ίσως άλλων εκδηλώσεων που δεν έχει σταθερά καθίσματα αλλά καρέκλες που τα παιδιά μπορούν να τις τοποθετούν οπουδήποτε και να κάθονται ‘ανεπίσημα, όπως αρέσει στους έφηβους’

• γυάλινοι ενδιάμεσοι τοίχοι που μπορούν να ανεβαίνουν για να μεγαλώνει ο χώρος

• ομάδες 3-5 μαθητών με τα laptops τους γύρω από τραπεζάκια

• άλλη ομάδα 6-7 μαθητών με τα laptops και βιβλία στα πόδια τους να κάθονται αναπαυτικά σε καναπέδες γύρω από ένα τραπεζάκι - και η καθηγήτρια μαζί τους – και να μελετάνε

• η καθηγήτια που λέει ότι της αρέσει η ελευθερία που έχει να κάνει κάτι τέτοιο, παρόλο που μερικές φορές είναι δύσκολο να μην τους έχεις όλους μπροστά σου και να τους βρίσκεις όταν θέλεις

• στούντιο ηχογράφησης μουσικής και στούντιο ανάλυσης και παραγωγής ήχου με γκράφιτι στους τοίχους όπου παιδιά ερχονται σε επαφή μεταξύ τους κάνοντας κάτι που τους ενδιαφέρει και παράγοντας εν τέλει μουσική

Ο Fielding πιστεύει ότι το σχολικό περιβάλλον είναι ένα δεύτερο ‘αναλυτικό πρόγραμμα’. Μπορεί να ενεργοποιεί τις αισθήσεις και είναι σαν να προμηθεύει τον εγκέφαλο με οξυγόνο. Πολλή από τη δουλειά της αρχιτεκτονικής ομάδας, στην οποία ανήκει ο Fielding αφορά σχολικά περιβάλλοντα όπου οι μαθητές θα βρίσκουν τις δικές τους ομάδες και θα καθορίζουν οι ίδιοι τι έχουν ανάγκη.
Το κλασσικό σχολείο με τα θρανία και τι έδρες κ.λ.π. φαίνεται ότι λειτουργεί καλά για το 20% των ανθρώπων, τους καλούς μαθητές από ακρόαση, αλλά όχι για το άλλο 80% που θέλει να συνδυάζει κι άλλα πράγματα.
Μαθαίνουμε περισσότερο εκεί όπου η μάθηση είναι αληθινή, κάνοντας πράγματα, εμπλεκόμενοι με διάφορα. Έτσι ο καθηγητής των κοινωνικών σπουδων, των μαθηματικών και της γλώσσας δουλεύουν μαζί σε projects. Και οι μαθητές σε ομάδες αναπτύσσουν ικανότητες επικοινωνίας ενώ επικοινωνούν κατ’ ιδίαν με τους δάσκαλους για να εξασφαλιστεί ότι οι εργασίες τους ικανοποιούν ορισμένα κριτήρια και ότι μαθαίνουν.
Το 70 χτίζανε τα σχολεία με παράθυρα ψηλά για να μην βλέπουν οι μαθητές έξω και διασπάται η προσοχή τους. Τώρα, λέει, ας κάνουμε τα παράθυρα μέχρι κάτω στο πάτωμα ώστε οι μαθητές να είναι πλήρως συνδεδεμένοι με το εξωτερικό περιβάλλον.

Κλείνοντας, ο Fielding αναφέρει ότι οι ΗΠΑ έχουν πια το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας των τελευταίων 30 χρόνων. Χάθηκαν 600000 δουλειές τον Ιανουάριο. Το να δουλεύεις στη βιομηχανία δεν είναι πια το καλύτερο είδος δουλειάς στην οποία θα έχεις επιτυχία. Τον 21ο αιώνα απαιτούνται πολλές, διαφορετικές ικανότητες. Έτσι ένα πλούσιο σε εμπειρίες και ασφαλές περιβάλλον μας βοηθάει να βρούμε το δικό μας ‘πάθος’. Αυτό, είναι κάτι πραγματικά κρίσιμο για την επιτυχία.